ورزش دات آنلاین- سر تامس جانستون لیپتون در روز 10 می 1848 در کراون  استریت واقع در گلاسکو اسکاتلند متولد شد. والدینش در ایرلند زندگی می کردند اما برای زندگی بهتر راهی اسکاتلند شدند. عمده شهرت تامس به خاطر تجارت و فروشندگی بود اما لیپتون به قایقرانی هم می پرداخت و در رقابت های قدیمی آمریکا کاپ موفق شد 4 بار عنوان قهرمانی را از آن خود سازد. علاوه بر آن، وی تلاش های زیادی برای تبلیغ چای لیپتون انجام داد. او همواره به این مساله افتخار می کرد که کارخانه اش بهترین کالاها را با ارزان ترین مبلغ ممکن به خریداران عرضه می کند. یکی از راههای جالب برای تبلیغ چای لیپتون برگزاری رقابت های ورزشی در نقاط مختلف دنیا بود. از جمله مسابقات فوتبال در آمریکای جنوبی و قلب اروپا.

آغاز مسابقات دوجانبه در آمریکای جنوبی

سرانجام در سال 1905 اولین دوره لیپتون کاپ بین دو کشوری برگزار شد که رودخانه ریو دو لاپلاتا آنها را از هم جدا ساخته بود.دو تیم اروگوئه و آرژانتین در نخستین دوره این مسابقات در بوئنوس آیرس به مصاف هم رفتند. طبق مقررات این مسابقه دو تیم باید با بازیکنان بومی کشور خود مقابل هم قرار می گرفتند و حق استفاده از بازیکنان خارجی را نداشتند. همچنین در صورتی که دیدار با نتیجه مساوی خاتمه می یافت جام به تیم میهمان تعلق می گرفت. تساوی بدون گل دو تیم اولین جام لیپتون را از آن اروگوئه ساخت. یک سال بعد مونته ویدئو میزبان دیدار دو تیم بود. مسابقه ای که با برتری 2 بر صفر آرژانتین پایان یافت تا این تیم اولین جام لیپتون خود را فتح کند. در سالهای بعد هم این رقابت حساس و حیثیتی به شکلی منظم برگزار شد 

اما اهداف تامس لیپتون بلندپروازانه تر از برگزاری چنین رقابت های دوجانبه ای بود و در تلاش بود تا در اروپا رقابت های باشگاهی را نیز با عنوان جام لیپتون برگزار کند.

شکل گیری مسابقات باشگاهی لیپتون در اروپا

به این ترتیب رقابت‌های جام لیپتون در آوریل 1909 برای نخستین بار در اروپا برگزار شد. قرار بود که 4 تیم از کشورهای سوییس ، ایتالیا، آلمان و انگلستان در این بازی‌ها شرکت کنند. اما انگلیسی‌ها ارزشی برای این رقابت‌ها قائل نشدند و اتحادیه فوتبال انگلستان به جای اعزام یک تیم قدرتمند، تیم وست اوکلند را به بازی‌ها اعزام نمود. تیمی آماتور از منطقه کانتی دورهام  با بازیکنانی که اکثراً کارگران معادن زغال‌سنگ بودند. حروف اختصاری ابتدای نام این تیم (W.A) ، ایتالیایی‌ها را دچار شادی زودگذری کرد. زیرا در ابتدا تصور شد که تیم قدرتمند وولویچ آرسنال راهی بازی‌ها شده است. اما این شادی به سرعت فرو نشست! 

آماتورهای انگلیسی بالاتر از قدرتهای اروپایی

دیگر تیمهای حاضر در بازی‌ها عبارت بودند از «اف.ث.وینترت هور » (سوییس)، اشتوتگارت اشپورت فروند   (آلمان) و منتخب توینیو (ایتالیا) . اکثر بازیکنان تیم منتخب تورینو را بازیکنان دو تیم یوونتوس و تورینو تشکیل می‌دادند. رقابت‌ها در روز 11 آوریل آغاز شد و با نتایجی که کسب شد، اختلاف سطح فوتبال بریتانیا با سایر نقاط جهان به شکلی آشکار نمایان شد.

تیم «وست اوکلند» با دو گل نماینده آلمان را شکست داد و باشگاه سوییسی نیز (2-1) حریف ایتالیایی را از پیش روی برداشت. به این ترتیب تکلیف بازی‌های روز آخر مشخص شد. در روز 12 آوریل، منتخب تورینو با حساب (2-1) نماینده آلمان را شکست داد و سوم شد. دیدار فینال نیز در همان روز برگزار شد و در همان 8 دقیقه ابتدایی تکلیف بازی مشخص شد. وست اوکلند با پنالتی دقیقه 6 جونز از رقیب پیش افتاد و دو دقیقه بعد، همین بازیکن نتیجه را (2-0) کرد اولین دوره جام لیپتون به تیم آماتور وست اوکلند رسید. 

قهرمانی وست اوکلند در دومین دوره مسابقات باشگاهی لیپتون

دو سال بعد نیز رقابت‌ها در ماه آوریل و با حضور 4تیم برگزار شد. یوونتوس و تورینوی ایتالیا، زوریخ سوییس و وست اوکلند. نماینده انگلستان با پیروزی (2-0) در برابر زوریخ به فینال رسید و حریف یوونتوس شد. در حالی که تورینو در دیدار رده‌بندی (2-1) پیروز شد و عنوان سوم را به خود اختصاص داد. مسابقه فینال پرگل‌ترین دیدار این تورنمنت از ابتدای شکل‌گیری بود. نتیجه (6-1) قهرمان را به وست اوکلند رساند و مشخص شد که فوتبال انگلستان تا سالهای سال برترین تیم جهان باقی خواهد ماند. این آخرین دور جام لیپتون در اروپا بود و پس از آن، رقابت‌های دیگر برگزار شد.

موزه ای از جوایز لیپتون

لیپتون آن چنان شهرت یافت که پرتره ای از او در روز 3 نوامبر 1924 روی جلد مجله تایم قرار گیرد. وی در دوم اکتبر 1931 در اوستیج درگذشت. در حالی که بخش عمده ای از ثروت و یادگارهای وی در شهر زادگاهش گلاسکو مورد استفاده قرار گرفته بود. از جمله جوایزی که در قایقرانی بادبانی کسب کرده بود به گالری هنری کلوین گروو انتقال داده شد. سر تامس لیپتون در جایی دفن شد که پدر، مادر، بردار و خواهرش نیز دفن شده اند. قبرستانی خانوادگی در جنوب غربی گلاسکو.

سرنوشت مسابقات فوتبال لیپتون

اما مسابقات جام لیپتون و دیگر رقابت های دوجانبه آرژانتین و اروگوئه تا سالها بعد نیز ادامه پیدا کرد. جام لیپتون تا سال 1919 همه ساله برگزار شد و تنها در سال 1914 برگزار نشد. پس از وقفه ای سه ساله این مسابقات در سال 1922 از سر گرفته شد و آن گاه از دهه 30 تا دهه 70 به طور میانگین هر دهه 2 بار برگزار شد. سرانجام بعد از برد (4-1) آرژانتین مقابل اروگوئه در سال 1976 این مسابقه تنها یک بار برگزار شد که در سال 1992 در مونته ویدئو بود و با تساوی(0-0) دو تیم، جام برای هفدهمین بار به آرژانتین رسید. در حالی که اروگوئه مجموعا 12 بار این جام را فتح کرده بود.

جام نیوتن هم از 1906 تا 1976 بیست و هفت دوره برگزار شد و با برد(3-0) آرژانتین در مونته ویدئو برای همیشه به تاریخ پیوست در حالی که 17 بار نصیب آرژانتین شده بود و 10 بار نصیب اروگوئه. 

تفکری که گسترش یافت

متأسفانه جام قهرمانی باشگاههای لیپتون بعدها گم شد و هیچ یادگاری از این رقابت‌ها باقی نماند. تنها یادگار بزرگ جام لیپتون، تفکری بود که پشت این جام وجود داشت و بعدها نیز گسترش یافت. تفکر برگزاری یک جام بین‌المللی با حضور تیمهای حرفه‌ای از سراسر جهان. در آمریکای جنوبی رقابت اروگوئه و آرژانتین در رقابت های المپیک و جام جهانی نیز ادامه پیدا کرد و این دو تیم در اولین دوره جام جهانی فینالیست مسابقات شدند. 

و امروز پس از گذشت بیشتر از یک قرن از آغاز مسابقات لیپتون، رقابت های باشگاهی و ملی به شکلی منظم در سراسر جهان در حال برگزاری است...