فوتبال ایران می تواند بابت یک رکورد احتمالا دست نیافتنی به خود ببالد؛ رکوردی که البته در سالهای اخیر، بعید به نظر می رسد تیمی در آسیا به دنبال آن باشد.
ورزش دات آنلاین- برای ایران سه مربی این رکورد خاص را کسب کرده اند: محمود بیاتی، محمد رنجبر و حشمت مهاجرانی سه مربی ایرانی بودند که جام ملتهای آسیا را فتح کرده‌اند. اما این داستان مربوط به حدود نیم قرن قبل است و آسیایی‌ها از مدتها قبل متوجه شده‌اند برای پیشرفت باید به سراغ نامهای بزرگ اروپایی و آمریکایی بروند. به این ترتیب داستان فاتحان اروپایی از ۱۹۶۴ و با گیولا ماندی مجارستانی آغاز شد که اسرائیل را به قهرمانی سومین دوره جام ملتهای آسیا رساند. ۵۵ سال بعد، همه چیز متفاوت از دهه شصت میلادی شده بود.
جام ملتهای ۲۰۱۹ نمونه‌ای از نبرد مربیان بزرگ غیرآسیایی بود. تورنمنتی که مردان نام آشنایی چون مارچلو لیپی، آلبرتو زاکِرونی، هتکور رائول کوپر، کارلوس کی روش، فلیکس سانچز، سرکو کاتانِچ، پائولو بنتو، اسوِن گوران اریکسون و دیگران رکورد ۲۱ مربی غیربومی روی نیمکت ۲۴ تیم حاضر در رقابتها را به ثبت رساندند. دلیل این استقبال از مربیان غیربومی عجیب نیست. از دهه ۷۰ میلادی کشورهای مختلف به مربیان بزرگ روی آوردند و نتایج درخشان گرفتند. پس چه دلیلی دارد که سایرین از آنها تقلید نکنند؟
کویتی‌ها در این بین پیشگام بودند و در سال ۱۹۷۶ ماریو زاگالو را روی نمیکت خود نشاندند که تا دو سال قبل از آن، سرمربی تیم ملی فوتبال برزیل بود و سابقه قهرمانی جهان را در کارنامه خود داشت. هرچند زاگالو و تیمش در فینال مغلوب ایران شدند و دستمایه طنز و تمسخر رسانه‌ها و حتی خواننده‌های ایرانی، اما کویت خیلی سریع از کار خود نتیجه گرفت و چهار سال بعد با مربیگری کارلوس آلبرتو پریرا نخستین قهرمانی خود در آسیا را جشن گرفت.
از آن زمان تا امروز تنها دو مربی بومی توانسته‌اند تیم خود را قهرمان آسیا کنند؛ خلیل الزَیانی (سرمربی عربستان در جام ملتهای ۱۹۸۴) و آنجلوس پوسته کوگلو (سرمربی استرالیا در سال ۲۰۱۵)؛ هرچند باید این را نادیده بگیریم که مربی استرالیا هم در آتن یونان متولد شده بود.
همین طور نباید فراموش کنیم که حتی عربستان هم برای دفاع از عنوان خود ترجیح داد دست به دامان کارلوس آلبرتو پریرا شود و با قهرمانی عربستان در سال ۱۹۸۸، پریرا به تنها مربی تاریخ جام ملتها تبدیل شد که دو بار قهرمان رقابتها شده است؛ آن هم با دو کشور مختلف.
در سال ۱۹۹۲ روند استقبال از مربیان اروپایی و آمریکایی به جایی رسید که از هشت تیم شرکت کننده در مسابقات مرحله نهایی، هفت مربی غیر بومی بودند و به این ترتیب چهار تیم نخست جام، همگی مربی غیر بومی داشتند. این در حالی بود که ایران ترجیح داد از علی پروین سرمربی ایرانی استفاده کند و نتیجه این امر، بدترین نتایج ایران در تاریخ جام ملتهای آسیا بود؛ چه از حیث فنی و چه از نظر اخلاقی!
اما داستان مربیان قهرمان برزیلی در فوتبال آسیا ادامه پیدا کرد. زیکو چهره نام آشنای برزیلی تیم ژاپن را در سال ۲۰۰۴ قهرمان آسیا کرد و سه سال بعد، نوبت به ژوروان ویرا رسید که عراق را قهرمان جام ملتهای ۲۰۰۷ سازد. آن روزها- که قیمت دلار در ایران هزار تومان بود- رسانه‌های ایرانی نوشتند قرارداد ویرا با عراق به پول ایران، ۴۰ میلیون تومان می‌شد و مرد کم نام و نشان برزیلی کاری کرد که مربی بومی ایران و کادر فنی او، با صدها میلیون تومان نتوانستند انجام دهند.
در بین قهرمانان آسیا، ژاپنی‌ها بیشترین تنوع را روی نیمکت خود دیده‌اند؛ به جز قهرمانی با زیکوی برزیلی، یک قهرمانی ژاپن با یک مربی هلندی کسب شد، هانس اوفت در سال ۱۹۹۲. قهرمانی بعدی سامورایی‌ها با فیلیپ تروسیه- جادوگر فرانسوی- به دست آمد و سرانجام آخرین قهرمانی این تیم در آسیا با آلبرتو زاکِرونی کسب شد که ایتالیایی بود و تنها ایتالیایی فاتح در رقابتهای جام ملتهای آسیا.
بالاخره می‌رسیم به فلیکس سانچز اسپانیایی که قطر را به بزرگ‌ترین افتخار تاریخ خود رساند و آخرین مربی فاتح تورنمنت لقب گرفت. باید منتظر ماند و دید که آیا بالاخره یک مربی بومی می‌تواند این بار در آسیا قهرمان شود یا داستان فاتحان اروپایی در آسیا، همجنان ادامه پیدا خواهد کرد؟ در بین تیمهایی آسیایی حاضر در جام ملتهای ۲۰۲۳ ژاپن و استرالیا با مربیان بومی شانس درخشش در مسابقات را دارند و تیمهایی چون عربستان و کره جنوبی نیز با مربی غیربومی برای فتح مسابقات می‌آیند.
به نظر می‌رسد ایران ۲۰۲۳ با عقبگرد و استفاده از امیرقلعه نویی نیز از جمله تیمهایی باشد که هیچ شانسی برای درخشش در رقابتها نداشته باشد.
انتهای پیام/