ورزش دات آنلاین- شایستگی، کیفیت، و نرسیدن؛ این شاید خلاصه زندگی حرفه‌ای تری ونبلز فقید باشد.

درگذشت این سرمربی مطرح انگلیسی در ۸۰ سالگی، بهانه‌ای شد تا با دوران حرفه‌ای یکی از شاخص‌ترین چهره‌های فوتبال انگلیس در دهه‌های ۸۰ و ۹۰ بپردازیم. تری ونبلز بازیکنی نه‌چندان مشهور از دگنهام، محل تولد سر الف رمزی مرد اول تنها قهرمانی انگلیس در جهان، در اواخر قرن بیستم تبدیل به یکی از مطرح‌ترین مربیان فوتبال انگلیس شد و میراث او، هنوز نقل محافل فوتبال انگلیس است. پس از مرگ ونبلز، بازیکنان بزرگ و مطرح فوتبال انگلیس درباره کیفیت و شخصیت ونبلز صحبت‌های قابل توجهی را مطرح کرده‌اند؛ از سرمربی تیم ملی انگلیس یعنی گرت ساوتگیت گرفته تا بزرگانی چون گری لینه‌کر و آلن شیرر، همه و همه به تمجید ونبلز فقید پرداختند. گری نویل که دوران باشگاهی خود را زیر نظر سرالکس فرگوسن پشت سر گذاشته، در پست اینستاگرامی خود ونبلز را بهترین سرمربی بریتانیایی خود از لحاظ فنی دانست و تاکتیک‌های او در تیم ملی انگلیس را با ایده‌های پپ گواردیولا در فوتبال مدرن مقایسه کرد.

صحبت بزرگان فوتبال در خصوص ونبلز نشان می‌دهد که سرمربی انگلیسی، فردی مشهورتر از آن سرمربی مغرور و بازنده استرالیا در حماسه ملبورن است. ما ایرانی‌ها ونبلز را به خاطر نشستن روی نیمکت یک تیم مغرور و بازنده به می‌شناسیم اما این سرمربی، در دوران حرفه‌ای خود به دستاوردهایی رسید که کم‌تر کسی به آن نزدیک شده بود. مسئله اصلی عملکرد ونبلز، عدم موفقیت در مهم‌ترین مسابقات عمر خود است. اگر او کمی خوش‌شانس‌تر بود، شاید در روز مرگش به جای یک سرمربی خوب و خاطره‌انگیز، از وی به عنوان یک اسطوره بی‌بدیل یاد می‌کردیم. اسطوره‌ای که برای اولین بار بارسا را قهرمان اروپا کرده، در انگلیس سه‌شیرها را برای اولین بار به قهرمانی اروپا رسانده و پس از ۲۴ سال، باعث حضور استرالیا در جام جهانی شده است. همه این دستاوردهای رویایی اما در آخرین لحظات رنگ واقعیت به خود نگرفتند و ونبلز فقید، تبدیل به مرد شایسته نرسیدن‌ها شد!

تری جوان؛ متخصص صعود

ونبلز که فوتبال خود را در کریستال پالاس به اتمام رسانده بود، در آغاز دوران مربی‌گری خود وارد کادر فنی پالاس شد و از ژوئن سال ۱۹۷۶، روی نیمکت این تیم نشست. ونبلز در دوران حضور خود روی نیمکت کریستال پالاس، نسل جدیدی از بازیکنان جوان و ارزان‌قیمت را وارد این تیم کرد و توانست ترکیب خاطره‌انگیزی از بازیکنان را برای هواداران این تیم بسازد. ونبلز پس از کسب رتبه نهم فصل ۷۷-۷۸ در سطح دوم انگلیس، فصل بعد موفق به قهرمانی در دومین سطح فوتبال انگلیس شد و پالاس را به بالاترین سطح فوتبال انگلیس رساند. در اولین فصل حضور ونبلز روی نیمکت یک تیم در انگلیس، پالاس یک هفته صدرنشینی را تجربه کرد و با حضور در رده سیزدهم، بهترین عملکرد خود در لیگ سطح اول را تا آن زمان تجربه کرد.

ونبلز پس از افت پالاس و جدایی از این تیم، بار دیگر به سطح دوم رفت و این بار در کویینز پارک رنجرز کیفیت خود را نشان داد. عملکرد فوق‌العاده او در کیوپی‌آر، باعث شهرت نامش در جهان فوتبال شد. او تیم دسته دومی خود را در سال ۱۹۸۲ به فینال جام حذفی رساند و در سال ۱۹۸۳، موفق شد به سطح اول فوتبال انگلیس صعود کند. کسب رتبه پنجم و صعود به جام یوفا در سال ۱۹۸۴، توجه جهان را به یک سرمربی شگفتی‌ساز انگلیسی جلب کرد و ونبلز از کویینز پارک رنجرز، راهی کاتالونیا شد.

غریبه دوست‌داشتنی بارسلونا

اگر برای فوتبال‌دوستان امروزی راجع به این صحبت کنیم که یک سرمربی انگلیسی با ذهنیت و تاکتیک‌های سنتی فوتبال انگلیس در بارسلونا به موفقیت رسیده، شاید حرف ما را باور نکنند اما ونبلز در سال‌های میانی دهه ۸۰ میلادی، تبدیل به نماد یک سرمربی موفق بریتانیایی در خارج از بریتانیا شد. دستاوردی که تا امروز کم‌تر سرمربی انگلیسی موفق به تکرار آن شده و شاید تنها سرمربی موفق انگلیسی در این امر، سر بابی رابسون باشد. بابی رابسونی که با توجه به دوستی‌اش با نایب‌رییس بارسلونا، ‌ونبلز را برای هدایت بارسلونا پیشنهاد کرد و این مربی انگلیسی به هیچ وجه اسطوره فوتبال انگلیس را ناامید نکرد. ونبلز در حالی که از سیستم ۲-۴-۴ کلاسیک انگلیسی استفاده می‌کرد، موفق شد پس از ۱۱ سال، بارسلونا را به قهرمانی در لالیگای فصل ۱۹۸۴/۸۵ برساند. تیم ونبلز، در سال ۱۹۸۶ به قهرمانی کوپا دل لیگا و فینال کوپا دل ری نیز رسید.

اوج کار ونبلز در بارسلونا می‌توانست کسب اولین قهرمانی اروپایی بلوگرانا باشد؛ شش سال پیش از اینکه یوهان کرویف با تیم فراموش نشدنی خود مقابل سمپدوریا به پیروزی برسد و با کسب اولین قهرمانی آبی‌اناری‌ها در اروپا تبدیل به اسطوره بی‌بدیل نیوکمپ شود، ونبلز بارسلونا را به اولین فینال اروپایی از سال ۱۹۶۱ رساند. بارسلونای مرد انگلیسی در حالی که با سه گل دیدار رفت نیمه‌نهایی را مقابل گوتنبرگ سوئد واگذار کرده بود، موفق به بازگشت رویایی در دیدار برگشت شد و پس از برتری در ضربات پنالتی به فینال رسید. ضیافتی که در فینال مقابل استوا بخارست به ونبلز وفا نکرد و شکست بارسلونا در ضربات پنالتی پس از تساوی بدون گل، رویای قهرمانی اروپای ونبلز را بر باد داد. این شکست، اولین حسرت بزرگ دوران حرفه‌ای ونبلز بود، شاید اگر بارسلونا در رقابت مقابل استوا بخارست به پیروزی می‌رسید، هواداران جوان این روزهای بارسا خیلی راحت‌تر ونبلز را می‌شناختند.

تصویری از جشن صعود به فینال جام باشگاه‌های اروپا مقابل گوتنبرگ سوئد؛ پپ گواردیولای ۱۵ ساله به عنوان توپ جمع کن در گوشه تصویر حضور دارد.

گواردیولا امروز در خصوص ونبلز گفت: او بعد از ۱۱ سال برای ما لالیگا را به ارمغان آورد؛ تأثیر او شگفت‌انگیز بود. او چیزی را به نمایش گذاشت که پیش از آن ندیده بودیم. نحوه جدیدی از پرس و کار در ضربات شروع مجدد و گل‌های پرشماری که مدافعان میانی به ثمر رساندند. او یک جنتلمن واقعی بود.

معمار آخرین دستاورد بزرگ تاتنهام 

در سال ۱۹۸۶، تری ونبلز یکی از گزینه‌های اصلی هدایت آرسنال بود اما هواداران این تیم به دلیل سبک بازی کلاسیک وی و سابقه حضور او در تیم رقیب یعنی تاتنهام، از او استقبال نمی‌کردند. در نهایت توپچی‌ها جرج گراهام اسکاتلندی را به عنوان سرمربی جدید خود انتخاب کردند و ونبلز یک سال بعد، روی نیمکت سفیدهای شمال لندن نشست. دوران حضور ونبلز در تاتنهام با حضور بازیکنان مطرحی چون گری لینه‌کر و پل گاسکویین، در میانه جدول گذشت اما یک دستاورد بزرگ، نام او را برای همیشه در تاریخ تاتنهام به عنوان یک سرمربی موفق ثبت کرد.

پس از کسب رده سوم لیگ در سال ۱۹۹۰، قهرمانی در جام حذفی فصل ۱۹۹۰/۹۱ طوری به دل هواداران تاتنهام نشست که قدیمی‌های شمال لندن هنوز از روزهای حضور ونبلز روی نیمکت این تیم صحبت می‌کنند. پس از ۹ فصل، تیم ونبلز قهرمانی در جام حذفی را تجربه کرد و در آن زمان، فتح FA Cup برای هواداران انگلیسی معنای بیش‌تری نسبت به موفقیت در لیگ داشت. اگر دو قهرمانی جام اتحادیه پس از دوران ونبلز را خیلی معتبر ندانیم، قهرمانی تاتنهام ونبلز در جام حذفی، آخرین جام معتبر زنبق‌های سفید محسوب می‌شود.

داد از پنالتی ساوتگیت!

پنالتی ناشیانه ساوتگیت و باخت دوباره به آلمان، این بار در ومبلی و نیمه‌نهایی یورو ۹۶؛ این اتفاق همه آن چیزیست که اکثریت هواداران فوتبال از انگلیس تحت هدایت تری ونبلز می‌دانند اما تیم ملی و فوتبال انگلیس، بیش از آنچه در مورد آن صحبت شده به ونبلز مدیون است. واکنش بازیکنان انگلیس به مرگ ونبلز و صحبت‌های آن‌ها درباره کیفیت فنی سه شیرها زیر نظر ونبلز و بینش تاکتیکی او، این بینش را بار دیگر بین هواداران فوتبال انگلیس ایجاد کرد که انگلیس ونبلز، بهترین تیم ناکام آنگلوساکسون‌ها پس از قهرمانی تاریخی جام ۱۹۶۶ بوده است. پل هیوارد، نویسنده وبسایت گاردین در مقاله خود پس از درگذشت ونبلز، این سرمربی را ناجی فوتبال انگلیس از انزوا و جزیره‌ای بودن دانسته. پس از نسل طلایی ۱۹۶۶، مردم و فوتبال‌دوستان انگلیس به شدت در خصوص سبک بازی تیم ملی این کشور تردید داشتند. نزاع همیشگی بین مدعیان فوتبال کلاسیک انگلیسی برای تیم ملی این کشور و کسانی که به دنبال فوتبال پیچیده اروپایی بودند وجود داشت و تیم ونبلز، ترکیب درستی از تاکتیک و جذابیت هجومی بود. پس از دوره ناموفق گراهام تیلور و نرسیدن انگلیس به جام جهانی ۹۴، تری ونبلز هدایت تیم ملی انگلیس را برای رویایی قهرمانی یورو ۹۶ در خانه برعهده گرفت.

میزان احترام و تشویقی که این هفته در مسابقات لیگ برتر انگلیس برای بزرگداشت ونبلز انجام شد، خود به خوبی بیانگر تاثیر مثبت ونبلز روی تیم ملی فوتبال انگلیس است. تبدیل کردن تیم ویران و کسل‌کننده گراهام تیلور به تیمی که با چهار گل هلند را در یورو شکست داد، به خوبی بیانگر عملکرد مثبت ونبلز در تیم ملی فوتبال انگلیس است؛ سرمربی‌ای بومی که با توجه به دوره حضور خود در بارسلونا، به اندازه برترین مربیان فوتبال اروپا از لحاظ تاکتیکی اعتبار داشت. پیش از آغاز یورو ۹۶، ونبلز در مصاحبه خود گفته بود که مشکل فعلی فوتبال انگلیس این است که ما شخصیت یک بازیکن انگلیسی را فراموش کرده‌ایم.

ونبلز در نخستین سال‌های آغاز لیگ برتر انگلیس و پیش از اینکه بازیکنان خارجی با سرمایه‌های زیاد وارد لیگ برتر شوند، یک تیم با بازیکنان انگلیسی را ساخت که با هویت بی‌جان فوتبالی این کشور می‌جنگید. تونی آدامز، مدافع مستحکم تیم ملی انگلیس در یورو ۹۶، ونبلز را یک سرمربی آموزش یافته و فرهیخته می‌دانست. ونبلز مانند دوران حضور در بارسلونا، چشم بازیکنان انگلیسی را به بازی در حد قدرت‌های برتر جهان باز کرد و در این راه، از چند ویژگی خاص مربی‌گری خود استفاده کرد. زیرکی، انرژی بالا و بی‌قراری. 

۲۴ بازی حضور ونبلز روی نیمکت تیم ملی انگلیس، با پنالتی از دست رفته ساوتگیت مقابل آلمان در نیمه‌نهایی یورو ۹۶ و حواشی مربوط به اتهام نقض قوانین تجاری در پارلمان بریتانیا پایان یافت. تیم ونبلز با فوتبال تماشاگرپسند و زیبای خود مقابل هلند، اسکاتلند و آلمان به خاطر آورده می‌شود و سیستم ۱-۲-۳-۴ او که به درخت کریسمس معروف است، چیزی بود که کم‌تر از مربیان انگلیسی شاهد بودیم و اکنون توسط مربیان مطرحی در فوتبال جهان استفاده می‌شود. ونبلز در تیم ملی انگلیس مربی ناموفقی نبود اما برای اسطوره شدن، قدم آخر را در ومبلی هم برنداشت.

۸ آذر ۱۳۷۶ و حماسه ملبورن 

درگذشت تری ونبلز، سه روز پیش از بیست و چهارمین سالگرد دیدار تاریخی استرالیا و ایران در مقدماتی جام جهانی ۱۹۹۸ رخ داد. ونبلز پس از حواشی پیش آمده در انگلیس، می‌توانست تبدیل به اسطوره فوتبال استرالیا شود؛ یک سرمربی مطرح جهانی که از بارسلونا و تیم ملی انگلیس به این کشور آمده تا پس از ۲۴ سال، تیم پرستاره شامل بازیکنان حاضر در لیگ برتر انگلیس را به جام جهانی برساند. تیم ونبلز قدرتمندانه به پلی‌آف بین قاره‌ای رسید و همانطور که همه شما می‌دانید، بیش‌ترین شانس را برای حضور در جام جهانی داشت. از تلویزیون استرالیا گرفته تا بازیکنان این تیم و خود ونبلز، بدجور به برتری مقابل ایران و صعود راحت به جام جهانی ۹۸ فرانسه مطمئن بودند.

تری ونبلز و والدر ویرا در نشست خبری پیش از دیدار استرالیا و ایران

«رویا مرده است» این تیتر روزنامه صبح سیدنی هرالد فردای حماسه ملبورن بود. بی‌شک شما اتفاقات تاریخی بازی استرالیا و ایران و پیروزی تیم ایران و حضور پیتر هور، جیمی جامپ خوش‌یمن در زمین را از برید اما در استرالیا، اوضاع از زمین تا آسمان با ایران فرق داشت. ونبلز پس از بازی ادعا کرد که عملکرد کانگوروها در ۷۰ دقیقه ابتدایی بازی، بهتر از عملکرد رویایی انگلیس در دیدار مشهور یورو ۹۶ مقابل هلند بوده است اما فردای آن روز، فاجعه استرالیا فوتبال را برخلاف همیشه به تیتر اول رسانه‌های این کشور فرستاد. پس از حماسه ملبورن، انتقادات از ونبلز در رسانه‌های استرالیا بالا گرفت و روزنامه‌نگاران ورزشی این کشور، خواستار اخراج او شدند. استرالیایی‌ها واکنش‌های کنار زمین ونبلز در دیدار ملبورن را به شدت زیر سوال بردند؛ آن‌ها معتقدند بودند هرچقدر تعویض‌ها و تصمیمات وی در ورزشگاه آزادی برای محافظت از گل خارج از خانه موثر واقع شده، در ملبورن باعث سقوط تیم ملی استرالیا شده است. تعویض‌های دفاعی ونبلز پس از گل دوم ایران با وجود حذف استرالیا و به بازی نیاوردن مهاجمانی چون آلویسی و یوسیپ اسکوکو در رسانه‌های استرالیا مورد توجه قرار گرفتند.

ونبلز بعدها در مستند تلویزیون استرالیا با نام «صبح روز بعد» که در خصوص شکست تیم ملی این کشور مقابل ایران منتشر شد، در خصوص صحنه تاریخی گل‌ خداداد عزیزی گفت که ما در آن صحنه ایستادیم و هیچ کاری نکردیم. ونبلز اتفاقی که در ملبورن افتاد را شوکه‌کننده خواند و استرالیا را به کسی تشبیه کرد که پس از اصابت یک مشت محکم مرده است.

استرالیا پس از تساوی مقابل ایران با ونبلز به نایب‌قهرمانی جام کنفدراسیون‌ها رسید اما آن چیزی که از ونبلز در خاطره‌ها مانده، شب عجیب ملبورن و سقوط مقابل دیدگان ۸۵۰۰۰ هوادار خودیست. ونبلز از این مسابقه به عنوان یکی از تلخ‌ترین روزهای ورزشی خود نام برد. پس از استرالیا، ونبلز هدایت کریستال پالاس، میدلزبرو و لیدز را برعهده داشت و در دوره کوتاه و ناموفق حضور استیو مک‌کلارن روی نیمکت انگلیس، دستیار وی بود. 

مرور زندگی ورزشی تری ونبلز فقید را با پست اینستاگرامی گری لینه‌کر درباره او به اتمام می‌رسانیم: از شنیدن خبر مرگ تری ونبلز ناراحت شدم. بهترین و مبتکرترین مربی که افتخار و لذت بازی زیرنظر او را داشتم. تری خیلی بیشتر از یک مربی بزرگ بود، سرزنده، جذاب و شوخ بود، با ما دوست بود. به شدت دلتنگ او خواهیم شد. با نهایت عشق و تسلیت به خانواده‌اش. در آرامش بخوابی تری.

انتهای پیام/